DE WAARDE VAN DAGLICHT IN HET LICHTONTWERP VAN ZIEKENHUIZEN
Uit tientallen jaren onderzoek naar het belang van licht op ons biologisch functioneren is bekend dat licht ons zowel fysiek als emotioneel beïnvloedt en stimuleert. Het heeft een meetbaar effect op onze mentale toestand en zelfs op ons ziekteherstel.
We weten dat onze bloeddruk daalt en het risico op hart- en vaatziekten afneemt als we worden blootgesteld aan voldoende natuurlijk licht. Op mentaal vlak gaan daglicht en kunstlicht depressiviteit tegen en er bestaat bewijs dat de kans groter is dat we ‘s nachts goed slapen als we ‘s ochtends voldoende licht krijgen.
Daglicht wordt ook gezien als een factor bij het beperken van de herstelduur en de hoeveelheid medicatie die patiënten nodig hebben. Bij het lichtontwerp in ziekenhuizen moet optimaal gebruik worden gemaakt van natuurlijk licht, zoals zonlicht, in kamers van patiënten, wachtruimtes, werkkamers van medewerkers en rustruimtes. Op plekken waar onvoldoende daglicht is, moet dit worden gecompenseerd met verlichtingsoplossingen die de natuurlijke lichtomstandigheden gedurende de dag simuleren en het circadiaanse ritme ondersteunen; dit is het 24-uursritme van het brein dat regelmatige perioden van slapen en waken reguleert. Simpel gezegd is naturalistisch licht kunstlicht dat het natuurlijke ritme van duisternis en licht nabootst.
OP ONDERZOEK GEBASEERD LICHTONTWERP IN ZIEKENHUIZEN
Jeffry Hall, Michael Rosbach en Michael Young wonnen in 2017 de Nobelprijs voor de geneeskunde voor hun werk op het gebied van licht en de circadiaanse klok. Daardoor kwam er nog meer aandacht voor lichtontwerp in ziekenhuizen. Er vinden in de gezondheidszorg nu volop veranderingen plaats op het gebied van ontwerp, maar is het zinvol op te merken dat, hoewel circadiaanse verlichting wellicht de optimale oplossing is, er toch nog steeds veel te zeggen valt voor het toepassen van de decoratieve verlichting die we tot onze beschikking hebben.
Het gaat immers niet alleen om het licht zelf, maar ook om de vorm waarin het wordt geleverd. De PH Wandlampen die in de gangen van een ziekenhuis in Esbjerg (Denemarken) zijn geïnstalleerd hebben de ruimte een warmte verschaft die een welkome variatie is op de traditionele, zeer felle bovenverlichting.
VOORBEELDEN VAN VERLICHTING IN PATIËNTENKAMERS
In het Frederiksberg Ziekenhuis in Kopenhagen heeft Louis Poulsen een bijdrage geleverd aan testruimtes die zijn ontworpen om patiënten sneller te laten herstellen en een aangenamere omgeving te creëren voor patiënten, personeel en bezoekers. De LP Circle armaturen, ontworpen door KHR Architecture, zijn Kelvin-instelbaar en voorzien van geïntegreerde ventilatie. Het ontwerpteam hoopt dat extra daglicht, circadiaanse verlichting, patiëntvriendelijke kleuren en eenpersoonskamers niet alleen bijdragen aan een betere sfeer, maar ook betere resultaten opleveren.
In het Finse Seinäjoki was Louis Poulsen betrokken bij een ander project waar Kelvin-instelbare LP Circle armaturen werden geïnstalleerd in intensive-care-ruimtes om het herstel van patiënten te versnellen. In Duitsland experimenteert het St. Augustinus Memory Zentrum in Neuss met mensgerichte verlichting bij de behandeling van patiënten met dementie. Aan de andere kant van de oceaan wordt in het Mount Sinai Health System in New York City een klinische studie uitgevoerd waarbij wordt onderzocht of helderder ochtendlicht in de kamers van kankerpatiënten vermoeidheid en depressie kan verminderen.
Lichtontwerp voor wachtruimten in ziekenhuizen
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een risico bestaat dat patiënten zich angstig, ongeduldig of onzeker voelen tijdens een verblijf in een wachtruimte in een ziekenhuis - terwijl het in feite rustige ruimten zouden moeten zijn, waar patiënten zich veilig en op hun gemak voelen als tegenwicht tegen de psychische stress en onzekerheid.
Gezien het aantal mensen dat elke dag in wachtruimten zit - en de vele uren die mensen daar moeten doorbrengen - moeten wachtruimten meer prioriteit krijgen dan nu het geval is. Het is mogelijk om ontspannende, aangename en comfortabele omgevingen in wachtruimten in ziekenhuizen te creëren met behulp van lichtontwerp, waarbij de focus ligt op het samenspel tussen licht, ruimte en materialen.
Lichtontwerp voor gangen in ziekenhuizen
Er bestaat een risico dat in het lichtontwerp voor ziekenhuizen te weinig aandacht wordt besteed aan gangen. In ziekenhuizen zijn deze gebieden vaak verstoken van natuurlijk zonlicht, waardoor het nog belangrijker is om prioriteit te geven aan het lichtontwerp voor de gangen. Het lichtontwerp voor ziekenhuisgangen dient verschillende doelen; een daarvan is om als gids te dienen voor doorgangsruimten en om patiënten, hun familieleden, zorgverleners en andere medewerkers te leiden van en naar patiëntenkamers, recepties, wachtruimten, liften, trappen, nooduitgangen enz.
